برندها و خرده‌فروشان معمولا در مورد تعهداتی که بر عهده دارند، حساس هستند. آن‌ها مستقیما با مصرف‌کنندگان در ارتباط هستند و اگر کوچک‌ترین اشتباهی کنند، شهرت و اعتبار خود را به خطر می‌اندازند. از طرف دیگر با تامین کنندگان هم کار می‌کنند و از این طریق زنجیره تامین خود را تکمیل می‌کنند. همکاری با این تامین کنندگان برای اطمینان از عمل به تعهدات و انجام وظایف به صورت شفاف، پایدار و تامین منابع مسئولانه اهمیت زیادی دارد. علاوه بر این باید خواسته‌های مشتریان را هم رعایت کنند، رضایت آن‌ها را نیز جلب نمایند و داده‌ها را با صداقت به اشتراک بگذارند. همه این موارد در مبحث مهم شفافیت در زنجیره تامین به خوبی بررسی می‌شوند. اگر دوست دارید در مورد شفافیت زنجیره تامین اطلاعات دقیق‌تری داشته باشید، با من تا انتهای این مقاله همراه شوید.

مفهوم شفافیت زنجیره تامین تا ۱۵ سال پیش تقریبا ناشناخته بود؛ اما امروزه توجه طیف وسیعی از شرکت‌ها، صنایع و مدیران سطح متوسط ​​و ارشد را جلب کرده است. دلیل این همه افزایش علاقه هم مشخص است: شرکت‌ها تحت فشار دولت‌ها، مصرف‌کنندگان، سازمان‌های غیردولتی و سایر ذینفعان قرار دارند تا اطلاعات بیشتری در مورد زنجیره‌های تأمین خود فاش کنند و ممکن است هزینه عدم پاسخگویی به این خواسته‌ها بالا باشد. مثلا شرکت‌های مواد غذایی با تقاضای بیشتری برای اطلاعات مربوط به زنجیره تامین در مورد مواد تشکیل‌دهنده، تقلب در تهیه غذا، آلودگی مواد غذایی، حقوق حیوانات، کودکان کار و حقوق بشر روبه‌رو هستند. با این وجود نحوه تعریف شفافیت در زنجیره تأمین و میزان پیگیری شرکت‌ها در این زمینه چندان واضح نیست.

بنابراین دولت‌ها مقررات جدیدی وضع کرده‌اند و از شرکت‌ها می‌خواهند تامین ‌کنندگان خود را از نزدیک بررسی کنند. به عنوان مثال انگلستان، استرالیا و ایالت کالیفرنیا در آمریکا از جمله اولین مکان‌هایی بودند که باید برده‌داری در زنجیره تامین را بررسی می‌کردند. اما به غیر از نگرانی‌ مصرف‌کننده و الزامات نظارتی، درک بهتر زنجیره تامین باعث بهبود حاکمیت و انطباق با خط مشی‌ها و ارزش‌های شرکت شما خواهد شد. همچنین می‌تواند کارها را کارآمدتر و مقرون به صرفه تر پیش ببرد.

به هر حال امروزه شفافیت در زنجیره تامین به یکی از موضوعات برجسته برای مصرف‌کنندگان و تاجران و به یک تلاش سازمانی در تجارت تبدیل شده است؛ چون در صورت هر گونه غفلت می‌تواند نه تنها بر مدیریت زنجیره تامین، بلکه بر جنبه‌های مختلف یک زنجیره ارزش تأثیر بگذارد.

سطوح مختلف شفافیت در زنجیره تامین

زنجیره تامین ۵ سطح اساسی دارد. در ادامه این سطوح را معرفی می‌کنیم و هر کدام را به اختصار توضیح می‌دهیم.

سطح ۱: شفافیت برندینگ (Branding Transparency)

شفافیت زنجیره تامین یک برند، نوعی استراتژی است که از زمان اختراع زنجیره تأمین، جهان ما را تحت تأثیر قرار داده است. از زنجیره تأمین به عنوان یک وسیله برای داستان برندتان استفاده کنید تا در دراز مدت وفاداری و سود بیشتری به دست آورید.

شفافیت برندینگ در زنجیره تامین باعث خوشحالی ذینفعان می‌شود، نگرانی مصرف‌کننده را به حداقل می‌رساند و باعث هماهنگی سازمان با ارزش‌های مثبت اجتماعی و زیست محیطی می‌شود. همه این موارد بسیار مثبت و مفید هستند، اما شفاف‌سازی بدون در نظر گرفتن اقدامات لازم برای تحقق شفافیت – در چارچوب استراتژی‌ها و اقدامات – برای ارزش مشترک مصرف‌کننده و تجاری مضر است.

گزارشی که در مرکز تجارت و حقوق بشر استرن دانشگاه نیویورک در سال ۲۰۱۷ انجام شده است، نشان می‌دهد که شفافیت مارک تجاری چقدر می‌تواند برای دنیای تجارت مضر باشد. در این گزارش در چندین چارچوب برجسته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران و عموم مردم اغلب به دنبال یک راهنما در مورد شیوه‌های تجاری شرکت‌ها هستند.

سطح ۲: شفافیت استراتژیک (Strategic Transparency)

شفافیت استراتژیک بیش از هر چیز دیگری شامل پذیرش سازمانی است. به دست آوردن سهامداران، مدیریت، ذینفعان، تأمین‌کنندگان، نمایندگان، معامله‌گران و سایر احزاب فعال در فعالیت‌های زنجیره تامین چالش‌برانگیز است؛ البته اگر غیرممکن نباشد. اما وقتی شفافیت زنجیره تامین در سطح استراتژیک اجرا شود، فرصتی برای تأثیرات ساختاری واقعی بر یک سازمان و زنجیره تامین ایجاد می‌کند.

تمرکز روی موضوعی مثل شفافیت نمی‌تواند کاهش پیدا کند یا منحرف شود. شفافیت زنجیره تامین یک استراتژی همه جانبه است که مستلزم توافق هماهنگ بین طرف‌های مختلف است. جمع‌آوری و تبادل داده ‌های موجود و ایجاد پایگاه دانش برای فعالیت‌های زنجیره تامین و تامین‌ کنندگان موجود در شفافیت استراتژی اهمیت زیادی دارد. یک سازمان بدون داشتن این بینش در مورد فعالیت‌های زنجیره تامین، هیچ گونه ارتباطی با جهت‌گیری استراتژی‌های آینده در مورد شفافیت زنجیره تامین خود ندارد.

سطح ۳: شفافیت فیزیکی-دیجیتالی (Physical-Digital Transparency)

در دنیایی که تکنولوژی و کاربرد آن در همه صنایع حرف اول را می‌زند، استفاده نکردن از مزایای مدیریت زنجیره تامین احمقانه است. شفافیت زنجیره تامین در سطح سوم کمی واقعی‌تر می‌شود: شفافیت فیزیکی و دیجیتالی. شفافیت فیزیکی-دیجیتالی به معنی ارتباط بین روش‌های ردیابی هوشمند محصولات فیزیکی و فضای ابری است. این موضوع شامل فناوری اینترنت اشیا یا IoT هم می‌شود. نمونه‌های زیادی از استفاده فیزیکی_دیجیتالی – به جهت شفافیت – وجود دارد؛ اما در ادامه فقط دو مورد از موارد مهم را بررسی می‌کنیم.

RFID Tags

تگ‌های RFID همان برچسب‌های شناسایی فرکانس رادیویی هستند که یکی از تغییرات عمده در شفافیت زنجیره تامین محسوب می‌شوند.

این فناوری در یک مقاله‌ از Harvard Business Review در سال ۲۰۱۰ به مردم معرفی شد و در آن توضیح داده شد که تگ دانه‌ای (grain-sized tag) می‌تواند در محصولات یا روی محصولات برای بهبود شفافیت و قابلیت ردیابی در طول چرخه عمر محصول قرار داده شود. این فناوری این امکان را می‌دهد تا هر چیزی را از آن سر دنیا و در دفتر مرکزی خود به راحتی ردیابی کنید.

بلاکچین (Blockchain)

فناوری بلاکچین هم به عنوان یک ابزار عالی برای افزایش شفافیت مورد استفاده قرار می‌گیرد. این بازی در بلاکچین به عنوان متدولوژی تگ‌گذاری غیر متمرکز شناخته می‌شود. وقتی که تگ‌های RFID برای شفافیت سطح محصول بسیار مفید هستند، بلاکچین هم می‌تواند به همان اندازه مفید واقع شود.

سطح ۴: شفافیت در محل (On-Site Transparency)

شفافیت در فعالیت‌های زنجیره تامین شفاف‌تر از سطح چهارم نمی‌شود. شفافیت در محل زنجیره تامین شامل مدیریت کارخانه، آموزش یا حسابرسی است. اعتماد (trust) و آموزش (training) دو مورد از چهار T مهم برای شفافیت زنجیره تامین است. این چهار T معروف توسط دیوید ویور معرفی شده و توسعه پیدا کرده است.

هیچ راهی بهتر از حضور در محل برای تربیت یک تأمین‌کننده نیست. تعامل و حضور در محل عرضه‌کننده توسط یک نهاد خریدار، باید اعتماد بین هر دو طرف را به طور ذاتی ایجاد کند.

شرکت‌ها نمی‌توانند از تامین‌کنندگان خود انتظار داشته باشند که در صورت اعلام نکردن رفتارهای مورد نظر خود، به شیوه خاصی عمل کنند.

با اینکه حاکمیت گاهی اوقات به عنوان یک عنصر خسته‌کننده شفافیت تلقی می‌شود، اما به هر حال ضروری است. تامین ‌کنندگان باید از لحاظ قابلیت ردیابی و شفافیت فناوری یا سطح ارتباطات با استانداردهای یکسان کیفیت مطابقت داشته باشند و این چیزی است که سازمان شما باید به مشتریان خود ارائه دهد. کیفیت تولید یک چیز است، اما کیفیت تحت زمان تولید عنصر دیگری است که نمی‌توان از کنار آن‌ گذشت: حقوق بشر، حقوق کارگر، حقوق کار، شرایط کار، تأثیرات زیست محیطی و …

سطح ۵: شفافیت مهر مصرف کننده (Consumer-Stamped Transparency)

تفسیر آخرین سطح شفافیت کاملا باز گذاشته می‌شود! چرا؟ چون کاملا به من و شما (مصرف‌کنندگان) بستگی دارد. شفافیت زنجیره تامین طیف گسترده‌ای دارد و تعیین سطح پنجم شفافیت با خود ما است. در واقع ما دروازه‌بانان تأیید برند هستیم. شفافیت زنجیره تامین بدون مهر ما، فقط یک تاکتیک بازاریابی نیمه کاره است.

به طور کلی مصرف‌کنندگان باید درخواست شفافیت در زنجیره‌های تأمین برندهای مورد حمایت خود را داشته باشند. نباید تنها راضی به ردیابی اطلاعات یک محصول خریداری شده باشیم و بهتر است پا را یک گام فراتر بگذاریم. شفافیت واقعی به مشاهده و قابلیت ردیابی نیاز اساسی دارد؛ و این موضوع نه تنها در سطح محصول یا خرده‌فروشی، بلکه در سطح تامین‌کننده، مواد اولیه و کارگران است.

لازم نیست بدانیم که محصول ما کجا تولید می‌شود. فقط می‌خواهیم بدانیم که این محصول چه اثرات زیست محیطی بر روی سیاره ما دارد. در واقع می‌خواهیم از کیفیت زندگی افرادی که آن را ساخته‌اند، مطلع شویم.

Consumer-Stamped Transparency صرفاً یک موضوع در زمینه زنجیره تامین نیست، بلکه یک مسئله انسان‌دوستانه است.

مزایای زنجیره تامین شفاف

در ادامه چندین دلیل برای اینکه چرا تامین‌کنندگان در همه سطوح باید از شفافیت زنجیره تامین استقبال کنند، آورده‌ایم. ممنون که با ما همراه هستید.

شفافیت مساوی است با تجارت!

یکی از بارزترین مزایای شفافیت زنجیره تامین، حفظ تجارت با مشتریان فعلی است. برندها و خرده‌فروشان از تامین‌کنندگان می‌خواهند اطلاعات دقیقی در مورد زنجیره‌های تأمین خودشان ارائه دهند. مثلا برندهای اصلی مانند Unilever ،Danone ،Marks & Spencer ،VF Corporation همه تعهدات شرکتی را در زمینه تامین منابع مسئول اجرا کرده‌اند.

همکاری تأمین‌کنندگان برای کمک به تعهدات شرکت‌ها نهایتا مستقیما با تصمیمات برند و خرده‌فروشان مرتبط است. تأمین‌کنندگانی که همه شرایط لازم را برای شفافیت برآورده می‌کنند، می‌توانند با مشتریان خود ادامه دهند. در حالی که این منابع دیگر نمی‌توانند به عنوان منبع تامین در نظر گرفته شوند و شفافیت برای حفظ روابط مشتری و تامین‌کننده اجباری می‌شود.

فعال باشید نه اینکه فقط واکنش نشان دهید!

تامین‌ کنندگان بدون کمک زنجیره تامین زمان قابل توجهی را در مکان‌یابی، تبادل داده ها و اشتراک‌گذاری اسناد هدر می‌دهند. این موضوع به خصوص در زمان پاسخگویی به درخواست‌های مشتری برای اطلاعات زنجیره تامین هم بیشتر دیده می‌شود. اما سرمایه‌گذاری فعال در شفافیت زنجیره تامین، زمان مورد نیاز برای پاسخگویی به درخواست‌های مشتریان را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. شفافیت باعث می‌شود یافتن اطلاعات مورد نیاز ساده‌تر شود و اگر هم اطلاعات گم شوند، می‌دانید با چه کسی تماس بگیرید تا این اطلاعات را پیدا کنید. اغلب اوقات از یک تامین‌کننده خواسته می‌شود تا اطلاعات مشابهی را توسط چندین مشتری ارائه دهد. زندگی برای تأمین‌کنندگان بسیار ساده‌تر می‌شود. زیرا این اطلاعات به سادگی در دسترس هستند و اشتراک‌گذاری آن‌ها هم آسان است.

با خواسته‌های بازار همسو باشید

شفافیت یک اولویت رو به رشد برای برندها و خرده‌فروشان است. بنابراین برای تامین کنندگان هم اولویت دارد. در حالی که برندها و خرده‌فروشان مستقیما با مصرف‌کنندگان ارتباط برقرار می‌کنند، روند بازار و خواسته‌های مصرف‌کننده پایین می‌آید و در نهایت بر عرضه‌کنندگان هم تأثیر می‌گذارد. برندها، خرده‌فروشان و تأمین‌کنندگان همگی تحت فشار یکسان برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های شفافیت زنجیره تامین هستند.

پاندمی جهانی هم باعث شده است که مشاغل به ارزش دید چند سطحی زنجیره تامین پی ببرند. این دید امکان کنترل بهتر، مدیریت ریسک موثرتر و زنجیره‌های تامین انعطاف‌پذیرتر را فراهم می‌کند. درخواست‌ها برای ارتباط با تامین‌کنندگان فرعی و جمع‌آوری اطلاعات جامع‌تر زنجیره تامین در ماه‌ها و سال‌های آینده هم مطمئنا افزایش پیدا می‌کند. تأمین‌کنندگانی که از قبل آماده شده‌اند، برای رسیدگی به چنین درخواست‌هایی آماده و مجهز خواهند بود.

از رقبا متمایز شوید

همه مشاغل دوست دارند با شرکایی که پاسخگو هستند و کار با آن‌ها آسان است، کار کنند. تأمین‌کنندگانی که از شفافیت استقبال می‌کنند و سعی می‌کنند درخواست‌های مشتری را برای کسب اطلاعات راحت‌تر کنند، به کسانی که دیر پاسخ می‌دهند یا درخواست‌ها را رد می‌کنند، ترجیح داده می‌شوند. شفافیت زنجیره تامین به تأمین‌کنندگان کمک می‌کند تا خیلی سریع داده‌های مورد نیاز خود را به دست آورند، به آنها دسترسی پیدا کنند و این صرفه‌جویی در زمان را به مشتریان خود منتقل کنند. تأمین‌کنندگان می‌توانند با انتخاب یک شریک پاسخگو برای حفظ مشاغل موجود و حتی به دست آوردن مشتریان جدید از رقابت خارج شوند.

کسب مزیت مالی، یکی دیگر از مزایای شفافیت در زنجیره تامین

شفافیت زنجیره تامین نقش مهمی در تصمیمات سرمایه‌گذاران، بانکداران و شرکت‌های بیمه ایفا می‌کند. به گفته گروه مشاوره بوستون، “سرمایه‌گذاران عملکرد شرکت را در زمینه عوامل محیطی و اجتماعی موثر در برنامه‌های ارزشی و سرپرستی سرمایه‌گذاران در نظر می‌گیرند.” امروزه احتمالا با افشای اطلاعات زیست محیطی و اجتماعی در مورد زنجیره‌های تأمین، تامین‌کنندگان از سرمایه‌گذاری خوبی برخوردار خواهند شد.

در نهایت مشاغلی که شیوه‌های مسئول را در اولویت قرار می‌دهند، درک خود را از روندهای در حال تحول بازار، توانایی خود را برای سازگاری با الزامات جدید و احتمال کسب درآمد برای حفظ یک کسب و کار پایدار، نشان می‌دهند؛ همه چیزهایی که سرمایه‌گذاران، بانکداران و شرکت‌های بیمه از آن استقبال می‌کنند.

جذب، حفظ و مشارکت کارکنان

نسل جدید و در حال ورود کارکنان برای پایداری ارزش زیادی قائل هستند. شرکت‌هایی که شیوه‌های مسئولانه‌ای را نشان می‌دهند و شفافیت را یکی از اصول اصلی کسب و کار خود می‌دانند، به احتمال زیاد استعدادها را جذب و حفظ می‌کنند. این مشاغل چیزی فراتر از یک شغل در اختیار کارکنان خود قرار می‌دهند؛ آنها مأموریتی را ارائه می‌دهند تا کارکنان بتوانند حمایتشان آنها را احساس کنند.

فراتر از شفافیت زنجیره تامین، شفافیت در مورد سیاست‌ها و شیوه‌های داخلی نیز نقش مهمی در جذب و حفظ کارکنان دارد. هنگامی که یک کارفرما یک محیط کار مثبت و باز را ترویج می‌کند، احتمالا کارکنان بیشتر درگیر کارشان می‌شوند و از کارشان انگیزه می‌گیرند. مهم نیست که شرکت، یک برند، خرده‌فروش یا عرضه‌کننده باشد؛ در هر صورت برای هر یک از این موارد صدق می‌کند. کارکنان با انگیزه و مشاغل باعث ایجاد کسب و کار بهتر و موفق‌تر می‌شوند.

زنجیره تامین روز به روز پیشرفت بیشتری می‌کند و نقش تکنولوژی در آن پررنگ‌تر می‌شود. اگر به این زمینه علاقه دارید، حتما مقاله نقش پیشبرد هوش مصنوعی در بخش لجستیک را بخوانید.

حرف آخر

در این مقاله با اهمیت و مزایای ایجاد یک زنجیره تامین شفاف آشنا شدید. دیدید که این موضوع چقدر در دنیای کنونی مهم است و چند سالی است که از یک امر لاکچری و لوکس به یک امر حیاتی و اساسی تبدیل شده است. این شفافیت به فرهنگ بهبود مستمر در سازمان و زنجیره ارزش متکی است. این موضوع در آینده هم بیش از امروز مورد توجه قرار می‌گیرد و تقاضای کاهش شفافیت بسیار بعید به نظر می‌رسد. احتمالا در آینده مشاغل بیشتری در این زمینه تعریف خواهند شد.

ممنون که با ما همراه بودید. نظرات و سوالاتتان را با ما در میان بگذارید.