امروزه با گسترش خدمات ارائه‌شده در حوزه بانکداری الکترونیکی، بیش از هر زمان دیگری به کد، شناسه یا شماره‌ای نیاز است که با استفاده از آن بتوان بدون دردسرهای اضافی و طی‌کردن انواع پروسه‌های اداری، کارهای مختلفی مثل انجام تراکنش‌های مالی بین‌بانکی را انجام داد. در ایران برای تسهیل این فرایندها از شماره‌ای استفاده می‌شود به‌نام شماره شِبا که به‌دستور بانک مرکزی کشور و به‌تقلید از شماره IBAN بانکداری بین‌المللی تعریف شده است. در این مقاله خواهیم گفت شماره شبا چیست و اجزای تشکیل‌دهنده آن چه هستند. اطلاعاتی هم درباره کاربردهای مختلف شماره شبا و نحوه دریافت آن در اختیارتان خواهیم گذاشت. همراه ما بمانید.

شماره شبا چیست؟

شبا مخفف عبارت «شناسه بانکداری الکترونیکی» است. بانک‌های مختلف کشور هر یک قوانین و قواعد خاصی برای شماره‌گذاری حساب‌های بانکی مشتریان خود دارند. با توجه به این مسئله اگر بخواهید وجهی را از بانکی به بانک دیگر انتقال بدهید، ممکن است به‌خاطر این کدگذاری‌های متفاوت به دردسر بیفتید.

در پاسخ به این سؤال که شماره شبا چیست باید گفت کد یا شماره‌ای است که با هدف برطرف‌کردن این تفاوت‌ها تعریف شده و با داشتن آن، روند انتقال وجه بین حساب‌های بانک‌های مختلف راحت‌تر انجام می‌شود.

شماره شبا شماره‌ای است که با هدف یکپارچه‌سازی حساب‌های بانک‌های مختلف، در قالب مدل جهانی IBAN (Internet Bank Account Number) و مطابق با استاندارد ISO-13616 و به‌دستور بانک مرکزی تعریف و تبیین شده است.

اجزای شماره شبا

شماره شبا ۲۴ رقم دارد که پس از دو کاراکتر ابتدایی می‌آیند. اینها اجزای تشکیل‌دهنده شماره شبا هستند و تمام اطلاعات حساب بانکی اعم از کشوری که حساب متعلق به آن است، نوع حساب، نام بانک و شماره حساب را در بر می‌گیرد.

بنابراین وقتی شماره شبای حساب فردی را در اختیار داشته باشید، دیگر نیازی به دانستن سایر جزئیات حساب او ندارید مثلا اینکه حساب متعلق به کدام بانک است یا نوع حساب چیست و به‌سادگی می‌توانید مبادلات و تراکنش‌های مالی بین‌بانکی را از طریق آن انجام دهید.

این شماره شبای فرضی را در نظر بگیرید: IR060170000000100324200001

•     دو کاراکتر ابتدایی کد یا شناسه کشور هستند (مثلا دو کاراکتر IR کد کشورمان ایران هستند)؛

•     دو رقم ابتدایی کد کنترل درستی ساختار هستند؛

•     سه رقم بعدی کد یا شناسه بانکی هستند که فرد در آن حساب دارد؛

•     یک رقم بعدی کد یا شناسه نوع حساب بانکی است (صفر برای حساب سپرده و یک برای حساب تسهیلات)؛

•     شش صفری که پس از آن می‌آیند صفرهای پرکننده شماره شبا هستند؛

•     دوازده رقم پایانی هم شماره حساب فردند.

کاربرد شماره شبا چیست و چه زمان‌هایی به آن نیاز داریم؟

احتمالا سؤال مهم دیگرتان درباره موارد استفاده از شماره شبا است؛ اینکه کاربردهای شماره شبا چیست و از آن برای انجام چه کارهایی می‌توان استفاده کرد.

موارد استفاده از شماره شبا و کاربردهای اصلی آن عبارت‌اند از:

•     انتقال وجه پایا و ساتنا (دو سامانه که مختص انتقال الکترونیکی وجه بین‌بانکی هستند و بدون شماره شبا امکان استفاده از آنها را نخواهید داشت)؛

•     دریافت دستگاه کارت‌خوان یا پوز (POS)؛

•     دریافت درگاه اینترنتی.

مواردی که ذکر شد کاربردهای اصلی شماره شبا هستند و موارد استفاده از شماره شبا محدود به اینها نمی‌شود.

برای دریافت سود سهام عدالت، استفاده از خدمات سایت‌هایی که در حوزه تجارت الکترونیک فعالیت می‌کنند و انجام تراکنش‌های مالی بین‌المللی و حواله‌های ارزی نیز به این شماره نیاز دارید.

نحوه دریافت شماره شبا

برای دریافت شماره شبا راهکارهای مختلفی وجود دارد. ساده‌ترین راهکار آن است که با در دست داشتن شماره حساب خود، به درگاه اینترنتی بانک مدنظرتان مراجعه کنید و با واردکردن شماره حساب، شماره شبا را دریافت کنید. راهکار دیگر آن است که به یکی از شعبه‌های بانکی که در آن حساب دارید مراجعه کنید و این شماره کاربردی را دریافت کنید.

روی برخی از کارت‌های بانکی هم شماره شبا درج شده است.

البته احتمال دارد به شماره حساب خود دسترسی نداشته باشید یا نتوانید از خدمات اینترنتی بانک‌های کشور استفاده کنید. راهکار ساده‌تر دریافت شماره شبا با استفاده از شماره کارت است.

برای این کار لازم است از خدمات وب‌سایت‌هایی استفاده کنید که با ارائه شماره کارت، شماره شبا را در اختیار شما می‌گذارند چون در درگاه‌های اینترنتی بانک‌های کشور فقط با داشتن شماره حساب می‌توانید این کار را انجام بدهید و شماره کارت را قبول نمی‌کنند.