اگر از کاربران پروپاقرص اینترنت باشید، حتما اخبار مربوط به نظرسنجی ها را خوانده اید و شاید در برخی از این نظرسنجی ها شرکت کرده اید؛ امروزه کاربران اینترنتی با ورود به وب سایت ها و وبلاگ های محبوب خود، با نظرسنجی های متفاوتی روبه رو هستند که هر یک موضوعات و موارد مورد علاقه گردانندگان وب سایت یا وبلاگ را مورد نظرسنجی قرار داده است.

در مجموع نظرسنجی الکترونیکی در تمام سطوح و با شیوه های مرسوم نامعتبر و غیررسمی است و با توجه به ضعف های عمده و ذاتی در طریقه انجام نظرسنجی الکترونیکی نمی توان بر نتایج و دستاورد نظرسنجی الکترونیکی تکیه کرد و برنامه ریزی کرد.

در این گفتار کارکرد، معایب و مزایای نظرسنجی الکترونیکی را بررسی می کنیم.

● معایب نظرسنجی الکترونیکی

نظرسنجی سنتی، در مجموع شامل تمامی نظرسنجی هایی می شود که به صورت مستقیم و چهره به چهره، ارسال پرسش نامه با پست و درج نظرسنجی در رسانه های نوشتاری مانند مطبوعات صورت می گیرد اما در نظرسنجی الکترونیکی با بهره گیری از فضای مجازی اینترنت این امر محقق می شود.

نظرسنجی الکترونیکی نیز دارای معایبی است که این موارد نظرسنجی الکترونیکی را با چالش های جدی روبه رو و به عبارتی آن را بی ارزش می کند.

۱) در تمام نظرسنجی های الکترونیکی، مخاطبان محدود هستند و شامل تمام مخاطبان مورد نظرمان نیست! به عبارتی ممکن است در محدوده زمانی خاص، کاربران به شبکه اینترنت وصل نشوند و در نتیجه آن ها در طیف مخاطبان نخواهند بود، در صورتی که در نظرسنجی های سنتی، نمونه آماری قابل انتخاب است.

۲) در نظرسنجی الکترونیکی نمی توان مخاطب را انتخاب کرد، بلکه مخاطب ما را انتخاب می کند؛ یعنی ممکن است در یک نظرسنجی تمام بانوان شرکت کنند، در حالی که ما تصمیم داریم نسبت ۵۰۰ درصد از نظرسنجی را مردان تشکیل دهند.

۳) این روش به علت حضور کاربر در فضای مجازی و ناشناخته ماندن از اعتبار پایین تری برخوردار است. در برخی از موارد، آمار شرکت کنندگان برایمان مهم است؛ مثلا برای یک پوشاک، برایمان اهمیت دارد چند درصد از بانوان یا آقایان از کالای ما راضی هستند. در نظرسنجی الکترونیکی این اختیار از ما گرفته می شود که به طور دقیق بتوانیم بر صحت مشخصات نظارت داشته باشیم.

۴) تردید در تضمین امنیتی؛ هنگام استفاده از شبکه اینترنت از اعتبار نتایج نظرسنجی به شدت می کاهد. حملات نفوذگران به شبکه و تخریب نتایج و دستکاری یا تعدیل نتایج از دیگر معایب نظرسنجی اینترنتی است. تاکنون نرم افزاری تحت وب طراحی نشده است که بتواند تضمین کند که یک کاربر، تنها یک بار در نظرسنجی شرکت کند! این امر نیز از دقت نتیجه می کاهد.

۵) یکی از معایب نظرسنجی الکترونیکی، از دست دادن امکان گفت وگوی رو در رو با پاسخ گویان به ویژه در مرحله مطالعات مقدماتی است و تنها می توان به راهنمایی همراه بسنده کرد. در بسیاری از موارد در نظرسنجی سنتی سوال شونده، ابهامات خود را بازگو می کند اما در نظرسنجی الکترونیکی این امکان کمتر محقق می شود.

● مزایای نظرسنجی الکترونیکی

۱) نظرسنجی الکترونیکی در فضایی گسترده با هزینه کم و با ظاهری حرفه ای و سرعت بالا در سطح وسیع در اختیار کاربران قرار می گیرد.

۲) هزینه های جاری در نظرسنجی سنتی شامل استخدام پرسشگر، جابه جایی ها، ارسال و جمع آوری پرسشنامه در نظرسنجی الکترونیکی وجود ندارد.

۳) کاربران در فضای مجازی می توانند به راحتی و بدون نگرانی از افشای اطلاعات جواب گو باشند.

۴) تجزیه و تحلیل، مطالعه و استخراج آمار نظرسنجی به راحتی و برخط انجام می شود و می توان در هر لحظه نتیجه را آنالیز کرد.

۶) می توان در یک زمان هزاران نفر را در نظرسنجی شرکت داد و به سرعت نتیجه را استخراج کرد.

● کاربرد نظرسنجی اینترنتی

۱) موضوعات نظرسنجی می تواند طیف وسیعی را شامل شود که از آن جمله می توان به پرسش های مرتبط با فعالیت شرکت یا کسب نظر مشتریان درباره سرویس جدیدی که قرار است راه اندازی شود و میزان تمایل افراد به آن و یا بهبود و تغییرات در سرویس های موجود اشاره کرد.

۲) در برخی موارد، نظرسنجی به عنوان یک نمونه آماری تلقی می شود؛ به عنوان مثال یک شرکت خدماتی می خواهد از میزان رضایت مشتریان از خدمات خود مطلع شود، بدون شک می توان با یک نظرسنجی، میزان محبوبیت و رضایت مشتریان را تا حدی دریابد.

● درج فرم نظرسنجی در وب سایت

در مرسوم ترین نوع نظرسنجی الکترونیکی؛ فرم نظرسنجی در صفحه اول یا یک صفحه مجزا قرار داده می شود. در بسیاری از موارد نتایج نظرسنجی نیز در همان لحظه به کاربران نمایش داده می شود؛ برخی از وب سایت ها هم تنها به اعضای داخلی وب سایت اجازه شرکت در نظرسنجی می دهد.

● ارسال فرم نظرسنجی در قالب خبرنامه

برخی از وب سایت ها به سراغ کاربران خود می روند، در بیشتر موارد وب سایت ها با ارسال فرم نظرسنجی در قالب خبرنامه برای اعضای خود، آن ها را به شرکت در نظرسنجی ترغیب می کنند. برخی از شرکت ها نیز با استفاده از پست الکترونیکی، فرم خود را در قالب خبرنامه به تعداد زیادی از کاربران ارسال می کنند در این حالت، کاربران با ترس از هرزنامه، ایمیل های حاوی ویروس و یا نفوذ و دزدی هویت(فیشینگ)، هرگز به نظرسنجی پاسخ نمی دهند. حتی اگر وب سایت معتبر باشد، ترس از ترفند نفوذگران شبکه و هکرها، کاربران عمومی را از تکمیل نظرسنجی فراری می دهد.

● نکات کلیدی در نظرسنجی الکترونیکی

۱) سعی کنید کاربران را به پر کردن فرم نظرسنجی ترغیب کنید؛ اهدای جایزه به کاربرانی که فرم را تکمیل و ارسال کنند یکی از بهترین راه هاست که می تواند نظرسنجی شما را با استقبال روبه رو کند.

۲) اگرچه نمی توان با ارسال خبرنامه توسط پست الکترونیکی در سطح عمومی نظرسنجی انجام داد اما می توان با ارسال ایمیل هایی که برای کاربران آزاردهنده نباشد، کاربران را به حضور در وب سایت خود ترغیب کنید.

۳) اخبار رسمی در رسانه ها، به خصوص وبلاگ های محبوب و معتبر می تواند راهگشا باشد، به عبارت صریح تر، هر فعالیتی که بتواند ترافیک وب سایت شما را بالا ببرد، در گسترش طیف مخاطبان نظرسنجی شما تاثیرگذار است.

۴) محل قرارگیری فرم های نظرسنجی باید در صفحه اصلی باشد و از قرار دادن آن در صفحه ای جداگانه تا حد امکان پرهیز شود، چون امکان دیدن آن کاهش می یابد.

۵) تعداد سوالات نظرسنجی تا حد ممکن کوتاه باشد برای جواب گویی به سوالات سعی کنید کاربر راحت تر عمل کند با چندگزینه کردن سوالات سعی کنید کاربر با ماوس فرم شما را تکمیل کند و کمتر مجبور به تایپ و درج کاراکترهای مختلف شود.

۶) در حال حاضر، بیشتر وب سایت ها در نظرسنجی ها، از آی دی یا آدرس پست الکترونیکی کاربر، به عنوان شناسنامه وی بهره می برند، تا از شرکت مجدد کاربر واحد در نظرسنجی جلوگیری کنند، چک کردن شماره شناسه کاربری شبکه IP و ثبت سوابق کاربر در رایانه وی توسط کوکی ها از راه حل هایی است که مدیران وب سایت ها اتخاذ می کنند تا اعتبار نظرسنجی خود را ارتقا دهند.